مدیریت در عمل: گام‌های عملی برای پیشروی در پایداری کسب‌وکار
پایداری کسب و کار (Business Sustainability) امروزه به یکی از موضوعات کلیدی در مدیریت تبدیل شده است. مشکلاتی مانند تغییرات اقلیمی، کاهش منابع و آلودگی محیط زیست آن‌قدر گسترده به‌نظر می‌رسند که شاید در توان یک فرد یا حتی یک شرکت نباشد آن‌ها را حل کند. با این حال، «پیتر باکر» (Peter Bakker)، رئیس شورای جهانی کسب‌وکار برای توسعه پایدار معتقد است اولین قدم برای رهبران سازمان‌ها، وارد کردن دغدغه‌های پایداری در شیوه نگاهشان به مدیریت ریسک است.
برای نمونه، شرکت «اکسون» قصد دارد به سرمایه‌گذاران درباره خطراتی که محدودیت‌های کربنی ممکن است برای آینده کسب‌وکارش ایجاد کند، هشدار دهد. همچنین شرکت‌هایی مانند «فرست انرژی» و «پی‌بادی انرژی» نیز پس از فشار سرمایه‌گذاران، وعده شفاف‌سازی در مورد ریسک‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی را داده‌اند. این نمونه‌ها نشان می‌دهد که چگونه می‌توان پایداری را به بخش اصلی مدیریت ریسک‌های استراتژیک، عملیاتی، مالی و قانونی تبدیل کرد.
باکر در گفت‌وگویی با دانشگاه ییل تأکید می‌کند: «اولین قدم رهبران سازمانی، ادغام دغدغه‌های پایداری در مدیریت ریسک (Risk Management) است. وقتی شرکت‌ها ریسک‌ها را بهتر مدیریت کنند، پیامد بحران‌ها کمتر خواهد بود و در همین فرآیند، راه‌حل‌ها و فرصت‌های نوآوری کشف می‌شوند.» این همان چیزی است که کسب‌وکارها در آن بهترین هستند.
پایداری کسب و کار؛ محرکی برای نوآوری
نمونه بارز این نگاه، شرکت «فیلیپس» است. «فرانس فان هاوتن» مدیرعامل شرکت فیلیپس به مک‌کینزی توضیح داده است که این شرکت وارد مسیر «اقتصاد چرخشی» شده است. انگیزه فیلیپس این باور است که شرکت‌هایی که مشکلات کمبود منابع را حل می‌کنند، برتری رقابتی خواهند داشت.
او می‌گوید: «نمی‌توانیم محصولاتی طراحی کنیم که بعد از فروش دیگر ارزشی نداشته باشند. باید محصولاتی طراحی کنیم که قابلیت ارتقا، تعمیر و بازیافت داشته باشند. ما باید با دید بلندمدت ـ مثلاً ۱۵ سال آینده فکر کنیم و همه زنجیره تأمین و فروش خود را درگیر این رویکرد کنیم.»
این تغییر نگاه باعث شد فیلیپس مدل نوینی از کسب‌وکار را ایجاد کند. با توجه به سرعت تغییر فناوری‌های روشنایی، بسیاری از شرکت‌ها و شهرها تمایلی به خرید تجهیزاتی که به‌زودی منسوخ می‌شوند نداشتند. فیلیپس در پاسخ به این نیاز، «فروش روشنایی به‌عنوان یک خدمت» را آغاز کرد و همین باعث شد انگیزه بیشتری برای طراحی محصولات بادوام و قابل استفاده مجدد داشته باشد.
برای درک عمیق‌تر این موضوع پیشنهاد می‌کنم ویدئوی انتخاب زمین مناسب: گام مهمی برای موفقیت را مشاهده کنید تا با ابعاد این موضوع در حوزه پایداری کسب‌وکار بیشتر آشنا شوید.
چالش پذیرش گسترده پایداری در مدیریت ریسک
با وجود این، نظرسنجی دیلویت (Deloitte) از ۳۰۰ شرکت بزرگ نشان داد که هنوز بسیاری از مدیران، «ریسک شهرت (Reputational Risk)» را مهم‌ترین تهدید می‌دانند و پایداری حتی در فهرست اولویت‌های اصلی قرار ندارد. این در حالی است که در دنیای امروز، تغییرات مرتبط با کلان‌داده (Big Data)، رایانش ابری (Cloud)، امنیت سایبری (Cyber Security) و شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان نیروهای برهم‌زننده مدل‌های تجاری مطرح می‌شوند.
همانند هر بحثی درباره تغییرات اقلیمی، دیدگاه‌ها درباره فوریت موضوع و بهترین راه‌حل متفاوت است. برخی معتقدند شرکت‌ها نباید به‌گونه‌ای عمل کنند که عملکرد اقتصادی‌شان به خطر بیفتد. به‌عنوان مثال، «رابرت پی. مورفی» اقتصاددان مؤسسه تحقیقات انرژی که توسط صنعت انرژی حمایت می‌شود، تأکید دارد راهکارهای فناورانه مانند مهندسی اقلیمی از نظر اقتصادی به‌صرفه‌ترند و استراتژی «صبر و مشاهده» منطقی‌تر است.
همچنین مورفی معتقد است کسب‌وکارها باید آینده‌نگر باشند و در گفت‌وگوی بزرگ‌تر برای یافتن راه‌حل‌های پایداری نقش فعال ایفا کنند: «ما باور داریم که کسب‌وکارها باید در یافتن راه‌حل برای چالش‌های پایداری پیشرو باشند.»
نقش جهانی کسب‌وکارها در پایداری
باکر توضیح می‌دهد که پایداری تنها زمانی به‌طور واقعی تحقق می‌یابد که همکاری جهانی شکل گیرد: یعنی کسب‌وکارها، دولت‌ها و جامعه مدنی با هم کار کنند. با توجه به سخنان باکر، تغییرات اقلیمی مرزهای ملی را نمی‌شناسد؛ فرقی ندارد انتشار دی‌اکسیدکربن از آمریکا، چین یا اروپا باشد، چون تنها یک جو وجود دارد. بنابراین نیاز به راه‌حل‌ها و توافق‌های جهانی اجتناب‌ناپذیر است.
او همچنین بر نقش دولت‌های شهری تأکید می‌کند: «جایی که شهرداران پیشگام اجرای راهکارهای پایداری می‌شوند، بستر مناسبی برای شتاب‌دهی به این تغییرات فراهم می‌شود.»
آینده‌نگری در پایداری کسب و کار؛ از ویژن ۲۰۵۰ تا اکشن ۲۰۲۰
شورای جهانی کسب‌وکار در سال ۲۰۱۰ گزارشی با عنوان ویژن ۲۰۵۰ (Vision 2050) منتشر کرد که در آن تأکید شده است: «جهان کنونی پایدار نیست و برای رسیدن به آینده‌ای پایدار باید تغییرات و تحولاتی ایجاد شود.» این چشم‌انداز بر سه اصل استوار بود:
- جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۹ میلیارد نفر می‌رسد.
- همه مردم باید «زندگی خوب» داشته باشند.
- بشر باید در چارچوب ظرفیت‌های سیاره زمین زندگی کند.
اما از آنجا که بیشتر مدیران شرکت‌ها به‌جای ۳۰ سال آینده، به سه‌ماهه مالی بعدی فکر می‌کنند، این چشم‌انداز به یک برنامه عملیاتی‌تر به نام اکشن ۲۰۲۰ (Action 2020) تبدیل شد. این پروژه با همکاری بیش از ۸۰۰ دانشمند و ۲۰۰ شرکت بین‌المللی، ۹ حوزه اولویت‌دار از جمله تغییرات اقلیمی، استرس آبی، تخریب اکوسیستم، اشتغال پایدار و سبک زندگی پایدار را شناسایی کرد.
همچنین توافق شد که افزایش دمای جهانی نباید از ۲ درجه سانتی‌گراد فراتر برود؛ موضوعی که پیش‌تر در توافق کپنهاگ (Copenhagen Accord) نیز مطرح شده بود.
پایداری به‌عنوان زبان جدید مدیریت ریسک
باکر تأکید می‌کند که رهبران کسب‌وکار باید پایداری را بخشی از سیستم مدیریت ریسک سازمان‌های خود بدانند. او نمونه‌ای از شرکت‌هایی در تایلند را بیان می‌کند که به دلیل تغییر الگوهای بارش و وقوع سیل‌های سنگین، کارخانه‌هایشان آسیب دید و شرکت‌های بیمه اعلام کردند دیگر آن مناطق را تحت پوشش قرار نمی‌دهند.
این مثال نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی و اجتماعی می‌تواند به‌طور مستقیم بر ریسک‌های عملیاتی، مالی و منابع انسانی تأثیر بگذارد. بنابراین شرکت‌ها باید سرمایه طبیعی (محیط زیست) و سرمایه اجتماعی (جامعه) را مانند سرمایه مالی مدیریت کنند.
به گفته باکر، «راه ورود، ادغام پایداری در مدیریت ریسک است و راه خروج، ارزش‌آفرینی از طریق آن.» این دقیقاً جایی است که کسب‌وکارها می‌توانند بهترین عملکرد خود را نشان دهند: تبدیل تهدیدها به فرصت و ایجاد نوآوری.
این متن برگرفته از مقاله اصلی است.
پست های مرتبط
18 آگوست 2025
17 آگوست 2025
دیدگاهتان را بنویسید